Heimwee naar vroeger

Naarmate ik iets ouder begin te worden, merk ik steeds meer dat mensen meer en meer met het verleden bezig zijn. Noem het jeugdsentiment, drang naar nostalgie of hoe u het ook maar noemen wilt. Ik betrap me er zelf ook regelmatig op.

In het land der volwassenheid is nostalgie een dankbare ontsnappingsroute voor wie even genoeg heeft van realiteit, prestatiedrang of kopzorgen. Voor velen is het een veilige omgeving waarin ze even schuilen voor het heden en teruggrijpen naar de fenomenen uit hun jeugdjaren. De tijd dat geluk nog heel gewoon was en de euro nog de gulden werd genoemd. Het voelt aan als een beker warme chocola na een winterse wandeling op krakende sneeuw. Het is de warmte voor de ziel. Iets dat vertrouwen geeft in een wellicht onzekere wereld.

Nostalgie is in de basis een nuttige emotie, dat beweren veel psychlogen. Het staat mensen bij in tijden van verandering. Positieve herinneringen helpen ze hun identiteit te behouden in een veranderende wereld. Het geeft houvast in onzekere tijden. Nostalgie maakt mensen zelfs optimistischer. Als dat laatste klopt, dan moet ik de laatste tijd wel heel optimistisch zijn en met mij vele anderen. Ik heb het hier over persoonlijke nostalgie. Er schijnt ook nog zoiets te bestaan als collectieve nostalgie. Bij collectieve nostalgie verlangt iemand niet naar een individueel verleden, maar naar gedeelde ervaringen met een bepaalde groep, bijvoorbeeld de Facebook pagina “Voor en door echte Alblasserdammers”, waar ik in een eerdere column al over geschreven heb. Collectieve- en individuele nostalgie staan niet los van elkaar, want ze geven beiden steun in onzekere tijden, zoals nu met het Corona virus. De dieperliggende reden dat mensen op welke manier dan ook nostalgisch worden is universeel: ze hebben het gevoel de controle over hun leven en hun toekomst kwijt te zijn. Er is overvloedige wetenschappelijke literatuur die laat zien dat zodra mensen het idee hebben dat belangrijke beslissingen buiten hen om worden genomen, ze zich bedreigd en onzeker voelen. En dat doet verlangen naar vroegere tijden. Ik schrijf nu alleen maar wat psychologen beweren, maar ik kan me er in grote mate wel bij aansluiten.

Kenmerkend voor nostalgie is een zekere romantisering van die “goede oude tijd”. Ik weet niet hoe u erover denkt, maar die tijd beviel me vroeger al en bevalt me nu nog steeds. Dat volgens de psychologen die tijd minder mooi was dan we nu denken, kan me gestolen worden. Ik blader dus graag terug in de geschiedenis en vind het heerlijk als oude tijden weer een beetje herleven. Heeft misschien ook wel iets met het ouder worden te maken. Psychologen zullen ne wel beweren dat het ouder worden wordt ondersteund door het verlangen naar of opgaan in nostalgie. Ik ga er in ieder geval gewoon mee door…..ook met ouder worden trouwens !