De schoolmeester herinnert zich nog meer

Ik heb niet alleen in het basisonderwijs gewerkt, maar nadat ik afgestudeerd was heb ik ook 6 weken een leraar mogen vervangen op een LTS in een naburige gemeente. Dat was een bijzondere ervaring, want daar kreeg ik te maken met jongeren die ouder waren dan waar ik voor was opgeleid. Ik heb destijds zelfs les gegeven in vakken waartoe ik officieel niet bevoegd was om daar les in te geven. Engelse lessen bijvoorbeeld. Het lastige was dat je sommige klassen nauwelijks leerde kennen, omdat ik ze maar een paar uur in de week les gaf. Ik kan me een klas herinneren die ik maar één uur in de week onder mijn hoede had. Welk vak ik aan deze klas gaf kan ik me niet eens meer herinneren. Met zo’n klas kreeg je nauwelijks contact. Het leken elke week wel nieuwe leerlingen te zijn en er was daardoor ook nauwelijks vat op ze te krijgen. Het eind van mijn periode met deze lastige klas werd afgesloten met een proefwerk en daar heeft mijn herinnering betrekking op.

Het leek wel of bijna alle leerlingen op andere plekken zaten dan de weken voorafgaand aan het afsluitende proefwerk. Ik had de vragen keurig opgesteld en deelde het proefwerk uit. Het werd stil in de klas en iedereen begon aan het beantwoorden van de vragen. Ik had al snel in de gaten dat deze klas het spieken bij elkaar zo ongeveer had uitgevonden. In iedere klas heb je goede en minder goede leerlingen. Leerlingen die serieus geleerd hadden voor het proefwerk en leerlingen die dat niet hadden gedaan. Het leek wel of juist die leerlingen naast elkaar waren gaan zitten. Aan het eind van het lesuur werden de proefwerken netjes bij me ingeleverd. Ik heb alles nagekeken en er waren veel leerlingen met goede cijfers en ook veel leerlingen met hele slechte cijfers. Bij de laatste les die ik aan deze klas gaf, heb ik de proefwerken voorzien van de cijfers uitgedeeld. Er ontstond veel onrust in de klas. Met name, uiteraard, bij de leerlingen met de lage cijfers. Ze waren verontwaardigd. Er kwamen al snel vragen. “Waarom heb ik zo’n laag cijfer? Bij mij is bijna alles fout gerekend en bij mijn buurman is het juist goed gerekend! “. ik heb ze gevraagd het nog eens goed met elkaar te vergelijken. “Kijk nog eens goed. Is het nu echt hetzelfde? “. “Jawel meneer, ik heb hetzelfde antwoord gegeven en bij mij heeft u het fout gerekend”. Ze begrepen er niets van. Toen heb ik ze gevraagd ook de vragen eens extra goed te lezen. Vervolgens werd het stil in de klas. Dat was maar voor een korte periode, want daarna werd het steeds onrustiger. Gelach van de leerlingen met de goede cijfers en gemopper van de leerlingen met de slechte cijfers. Het drong uiteindelijk tot ze door wat de reden van het verschil was.

Heeft u al enig idee wat de reden was? Al een klein vermoeden wat ik had gedaan? Ik zal het u uitleggen. Veel leerlingen die naast elkaar zaten, hadden ongeveer dezelfde antwoorden opgeschreven. Na mijn aanwijzing om ook de vragen nog eens goed te lezen, ontdekten ze dat de vragen van elkaar verschilden. Ik had dus een proefwerk opgesteld met voor de ene rij leerlingen andere vragen, dan voor de andere rij. Tja en als je dan gaat spieken dan heeft dat wel dezelfde antwoorden tot gevolg, maar al de vragen dan anders waren, dan heeft dat slechte cijfers tot gevolg. Deze klas heeft dus moeten ervaren dat spieken niet altijd wordt beloond. De klas was verontwaardigd, maar het blijft een leuke herinnering aan een leerzame periode. Zowel voor mij als voor deze leerlingen.